(1897-1937)
.png)
Եղիշե Չարենց
Եղիշե Չարենց
Ընդհանուր բնութագիր
Չարենցը հայ նորագույն գրականության հանճարեղ դեմքերից է։ Վառ ու հզոր գրչի տեր վարպետ, որն ապրեց մեր հայրենքի համար ծանրագույն շրջանում։
Չարենցը տեսավ եղեռնի շրջանը, Հայաստանի առաջին հանրապետությունը։ Նա ողջունեց հոկտեմբերյան հեղափոխությունը, հավատաց, որ խորհրդային կարգերի հաստատմամբ Հայաստանը կվերածնվի, բայց 40 տարեկանում դարձավ նույն կարգերի զոհը։
Չարենցը միշտ տարբեր էր, համաշխարհային գրական ընթացքին միշտ համահունչ։
Պարույր Սևակը գրել է, որ բանաստեղծները նման են ծառերի․ կան պոետներ, որոնք գլուխգործոցներ են կերտում վաղ շրջանում (վաղահաս), ոմանք կյանքի միջին շրջանում (աշնանահաս), ոմանք՝ վերջին (ձմեռնուկ)։ Ըստ Սևակի՝ բնությունը զարմանալի պատվաստներ է կատարել Չարենցի վրա, որովհետև նա նորարար է ու անկրկնելի բոլոր փուլերում։
Այդ են վկայում․
18 տարեկանում ստեղծած «Դանթեական առասպել» պոեմը,
23 –ում գրած «Մահվան տեսիլը» բանաստեղծությունը, «Տաղարանը»,
30-ն անց տարիքում գրած «Էպիքական լուսաբաց», «Գիրք ճանապարհի» ժողովածուները և այլն։
Իր դերի և արժեքի լավագույն բնութագիրը տվել է հենց ինքը՝ Չարենցը․
Ինչ ունեցել ժողովուրդը քո
Հնում, անցյալում լուսավոր ու վեհ,
Ինչ ունի այսօր, ինչ ցնորք ու խոհ
Ողջը հավաքել ու քեզ է տվել։
«Ես իմ անուշ Հայաստանին» բոլոր մասշտաբներից դուրս պաննո է: Պաննո` հասցված ժողովրդական էպոսի աստիճանին: Դա անհիշելի ժամանակներից եկող Հայաստան-Ուրարտու-Արմենիա երկրի համապարփակ պաննո-դիմանկարն է: Դա մեր ազգային կենսագրության ու վարքի կենդանի արտացոլքն է», -գրել է Մարտիրոս Սարյանը
Իսկ ռուս բանաստեղծ Լև Օզերովն այսպես է բնութագրում Չարենցին․
«Անհանգիստ, նուրբ, բուռն, հեշտ խոցելի, կրքոտ, պոռթկուն, ազնիվ, բոցավառ․․․ Հրաբխային ծագում ունի մեր ավագ եղբայր Եղիշե Չարենցը։ Նրա համար պոեզիան ընկերուհի է, ռազմադաշտ, ամբիոն, աղոթք, զրույց․․․ լռություն»։
«Չարենց» բաժնի գրական խորհրդատու՝ Լուսինե Զաքարյան
