Հովհաննես Թումանյանի մասին գնահատանքի խոսքեր շատ են ասվել։ Դրանցից առանձնացնենք այս հայտնի և նրան բնորոշող տողերը․

Ես կարդում եմ նրան ու ասում, - Այս հմուտ հանճարեղ լոռեցին

Հոմերի, Գյոթեի հետ մի օր հավասար նստել է քեֆի,

Եվ թաս է բռնել նրանց հետ,մեծարանք տվել ու առել,

Ինչպես իր պապերն են արել իրար հետ խնջույքի նստելիս․․․

Կա Մեծարենց, կա Տերյան, - եվ բազում ուրիշ պոետներ կան,

Բայց Թումանյանն է անհաս Արարատը մեր նոր քերթության։

•  Եղիշե Չարենցը սկզբնական շրջանում,  գրականության մոդայիկ հոսանքներով տարված, հին էր որակում Թումանյանի ստեղծագործությունները։ «Լոռեցի Հովհաննեսը», «Գյումրեցի Ավոն» (Ավետիք Իսահակյանը) և «ախալքալաքցի Վահանը» (Վահան Տերյանը) - այսպես էր բնորոշում մեր մեծ գրողներին։ Սակայն տարիներ անց նա վերարժևորում է Թումանյանի դերն ու նրա ստեղծագործությունները՝  հաստատելով դրանց հավերժական լինելը։

                     ***

Նա մեծ էր հողով, արյունով

Արմատներ ուներ նա հողում․․․․

Նա մեծ էր ավելի, քան եղավ։ Երկնքի նման ընդարձակ,

Օվկիանի նման՝ իր ոգին ընդգրկել էր կյանքը անեզր։

Եվ ոգու ափերին նստած՝ նա նայում էր հայացքով պայծառ

Եվ որսում էր երգեր ու խոհեր, և տեսնում էր չքնա՜ղ երազներ․․․

ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑ

• Ինչպես հասկանանք «նա մեծ էր ավելի, քան եղավ» տողի ասելիքը։

Գուցե այստեղ Չարենցը նկատի ունի այն, որ Թումանյանը իր մտահղացումների միայն մի մասը հասցրեց թղթին հանձնել։ Կարելի է հասկանալ նաև այն, որ Թումանյանը ամբողջությամբ դեռ  չի բացահայտվել ու հասկացվել։ Հենց ինքը՝ Թումանյանը, ժամանակին գրել է․ «Ես գիտեմ, մի օր, իհարկե ոչ շուտ, իմ կյանքը մեծ հետաքրքրություն ու աղմուկ է հանելու, շատ բան է պարզվելու, տեսնելու են բոլորովին ուրիշ բան․․․ Գրվածքներս դեռ լավ չեն կարդացել, տեսել․․․․»